ลั่นทม (ลีลาวดี, ลั่นทมใบแหลม, จำปาลาว) ประโยชน์ สรรพคุณ ชื่อวิทยาศาสตร์.
เนื้อหาข้อมูลพันธุ์ไม้ 'ลั่นทม'
- ลั่นทม คืออะไร
- ชื่อไทย, ชื่อพื้นเมือง (ชื่อท้องถิ่น)
- ประโยชน์และสรรพคุณ
- ชื่อสามัญ (ภาษาอังกฤษ)
- ชื่อวิทยาศาสตร์
- อนุกรมวิธานพืช (Plant Taxonomy)
- ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
- ออกดอกเดือนไหน
- นิเวศวิทยา
- การกระจายพันธุ์
ลั่นทม คืออะไร
ลั่นทม คือพันธุ์ไม้ต่างถิ่นชนิดหนึ่ง เป็นพืชพื้นเมืองของประเทศเม็กซิโก โดยถูกจัดอยู่ในกลุ่มพืชดอก (Flowering plants) หรือ Angiosperms ซึ่งเป็นกลุ่มของพืชที่มีดอก มีรังไข่ และมีส่วนที่เรียกว่าออวุล (Ovule) เมื่อเกิดการปฏิสนธิ ออวุลจะเจริญไปเป็นเมล็ด และรังไข่ก็จะเจริญไปเป็นผล (Fruit) เพื่อห่อหุ้มเมล็ดนั้นไว้สำหรับการขยายพันธุ์พืชด้วยเมล็ดพันธุ์ต่อไป
ชื่อไทย, ชื่อพื้นเมือง (ชื่อท้องถิ่น)
พันธุ์ไม้ต่างถิ่นชนิดนี้ นอกจากมีชื่อไทยว่า 'ลั่นทม' แล้วยังมีชื่ออื่นที่เป็นชื่อพื้นเมือง (vernacular name) หรือ ชื่อท้องถิ่น (local name) ซึ่งเรียกชื่อแตกต่างกันไปตามแต่ละท้องถิ่นอีก เช่น ลีลาวดี, ลั่นทมใบแหลม, จำปาลาว, จำปา, จำปาขอม เป็นต้น.
ประโยชน์และสรรพคุณ
การใช้ประโยชน์ของลั่นทม มีสรรพคุณทางสมุนไพร เปลือกต้นเป็นยาแก้ไข้ ยาถ่าย ช่วยขับระดู แก้ปวดฟัน, แก่นต้นเป็นยาคุมกำเนิด รักษาโรคผิวหนัง, ฝักนำมาฝนทาแก้ริดสีดวงทวาร, มีฟอร์มทรงต้นที่สวยงาม ดอกสวยและดอกมีกลิ่นหอม นิยมปลูกเป็นไม้ประดับตามบ้านเรือน โรงแรม สถานที่ราชการและวัด
เกร็ดความรู้ : ประเทศลาว ยกให้ต้นจำปา (ลั่นทม ในภาษาไทย) เป็นต้นไม้และดอกไม้ประจำชาติลาว เนื่องจาก เป็นต้นไม้เก่าแก่ปรากฏอยู่ตามโบราณสถานสำคัญของประเทศ และนิยมปลูกกันทั่วไป
นอกจากนี้ดอกจำปายังเคย ใช้เป็นสัญลักษณ์ต่อสู้เรียกร้องเอกราชจากเจ้าอาณานิคมฝรั่งเศสมาแล้ว จากการนำมาแต่งเป็น เพลงจำปาเมืองลาว ที่ไพเราะจับใจจนมีการร้องติดปาก
ชื่อสามัญ (ภาษาอังกฤษ)
ชื่อสามัญ (Common name) ของ ลั่นทม ภาษาอังกฤษ ว่า Frangipani, Temple Tree, Graveyard Flower.
ชื่อวิทยาศาสตร์
ลั่นทม ชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Plumeria rubra L. เป็นพันธุ์ไม้ต่างถิ่นในสกุล Plumeria โดยถูกจัดอยู่ในวงศ์ Apocynaceae ซึ่งเป็นวงศ์พืชในอันดับ Gentianales.
ชื่อพ้อง (Synonyms)
- Plumeria acuminata W.T. Aiton
- Plumeria acutifolia Poir.
อนุกรมวิธานพืช (Plant Taxonomy)
- อาณาจักร (Kingdom) : Plantae
- ไฟลัม (Phylum) : Streptophyta
- ชั้น (Class) : Equisetopsida
- ชั้นย่อย (Subclass) : Magnoliidae
- อันดับ (Order) : Gentianales
- วงศ์ (Family) : Apocynaceae
- สกุล (Genus) : Plumeria
- ชนิด (Species) : Plumeria rubra
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ลั่นทม มีลักษณะวิสัยเป็นไม้พุ่ม สูงได้ถึง 8 ม. ผลัดหรือไม่ผลัดใบ แตกกิ่งต่ำแผ่คล้ายรูปร่ม ทุกส่วนมีน้ำยาง สีขาวขุ่นเปลือกเรียบหรือขรุขระสีน้ำตาลอมเทาลำต้นและกิ่งอวบหนา
ใบเดี่ยวเรียงเวียนใกล้ปลายกิ่งรูปใบหอกกลับ กว้าง 6-8 ซม. ยาว 15-30 ซม. ปลายใบแหลม (จุดเด่นของชนิดนี้) โคนใบสอบเรียว แผ่นใบหนานุ่ม ผิวเกลี้ยง ทั้ง 2 ด้าน เส้นแขนงใบข้างละ 30-40 เส้น เรียงตัวขนานกัน ปลายเส้นจรดกันและขนานกับขอบใบ ก้านใบยาว 5-7 ซม.
ช่อดอกแยกแขนง คล้ายรูปร่ม ช่อย่อยแบบช่อกระจุก ออกตามปลายกิ่ง ก้านช่อดอกยาว 10-40 ซม. มีขนสั้น นุ่ม ดอกมีกลิ่นหอม กลีบดอก 5 กลีบ ดอกหลากหลายสีสัน เช่น สีขาว สีเหลือง สีชมพู สีแดงอมม่วง ไส้กลางดอกมักมีสีเหลือง
กลีบดอกรูปไข่กลับ ยาว 3-5 ซม. ปลายมน-กลม เรียงบิดเวียนคล้ายกังหัน โคนเชื่อมติดกัน ดอกบานกว้าง 4-6 ซม. กลีบเลี้ยงมีขนาดเล็กคล้ายติ่งสั้น 5 ติ่ง
ผลเป็นฝักคู่ เมื่อแก่แตกแนวเดียว รูปทรงกระบอก ยาว 11-25 ซม. เมล็ดมี จำนวนมาก รูปรีแบน มีพู่ขนสีขาวที่ปลายด้านเดียว
ออกดอกเดือนไหน
ดอกลั่นทม ออกดอกและ ติดผลตลอดทั้งปี แต่จะออกมากช่วงฤดูแล้ง
นิเวศวิทยา
ต้นลั่นทม เป็นพืชทนแล้งและดินเค็มได้ดี ชอบขึ้นบนดินที่มีการระบายน้ำได้ดี หรือตามซอกหินที่มีดินน้อย และ แสงแดดจัด ขึ้นที่ความสูงใกล้ระดับน้ำทะเลจนถึงประมาณ 600 ม.
ขยายพันธุ์ได้ง่ายด้วยการปักชำกิ่ง ตอนกิ่ง หรือ เสียบยอด ปัจจุบันมีการผสมพันธุ์แล้วเพาะเมล็ดให้เกิดสีสัน รูปทรงดอก และใบ ที่หลากหลาย
การกระจายพันธุ์
การกระจายพันธุ์ของต้นลั่นทม เป็นพืชพื้นเมืองของประเทศเม็กซิโก ภูมิภาคอเมริกากลาง ลงมาถึงเวเนซุเอลาและโคลัมเบีย นิยมปลูกประดับตามสถานที่ต่าง ๆ ในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อนทั่วโลก รวมทั้งในประเทศไทยและลาว
